Eftirlønarlógin áleggur øllum upp til eftirlønaraldur, og sum eru fult skattskyldig í Føroyum, at spara saman til egna eftirløn. Persónar, sum eru føddir fyri 1. januar 1954, hava tó ikki hesa skyldu, men kunnu sjálvbodnir spara saman.

Tú stovnar tær eftirløn við at gera sáttmála við eftirlønarveitara um samansparing. Frá eftirlønarveitaranum fært tú eitt kontunummar, sum skal latast arbeiðsgevaranum at gjalda tann partin av lønini inná, sum skal til eftirløn.

Ein eftirlønarveitari kann vera eitt lívtryggingarfelag, ein peningastovnur ella ein eftirlønargrunnur. Í peningastovni er talan um uppsparing burturav. Í tryggingarfelagi og eftirlønargrunni verður partur av uppsparingini vanliga settur í virðisbrøv. Undir snarslóðum sært tú eitt yvirlit yvir eftirlønarveitarar.

Síðan 1. januar 2014 hevur verið krav, at eftirlønarveitarin skal hava heimstað í Føroyum.

Hjá nógvum er eftirlønin innbygd í setanarsáttmálan

Sum nevnt omanfyri ber til at gera sín egna sáttmála við ein eftirlønarveitara, men í dag er eftirlønin ofta innbygd í setanarsáttmálar okkara, soleiðis at arbeiðsgevarin rindar eitt gjald inn á okkara eftirlønarkontu, samstundis sum vit fáa løn. Onkuntíð kann setanarsáttmálin hava áseting um, at arbeiðsgevarin rindar ein part, og tú ein, men tað er arbeiðsgevarin, ið umsitur og avgreiðir eftirlønina.

Er tín eftirløn innbygd í setanarsáttmálan, hevur tú longu eina eftirlønarsamansparing.

Inngjaldið til eftirlønina byrjaði 1. januar 2014, tá tað var 1% av lønini, bæði av A- og B-inntøku. Í 2015-16 var tað 2%, og síðan skal tað vaksa eitt prosent um árið fram til 2026, tá ið tað skal vera 12% av A- og B-inntøkuni samanlagt. Inngjaldið kann tó hækkast skjótari, og summi flyta longu fulla upphædd, 12% av lønini.

Minsta upphædd

30 kr. er minsta eftirlønarupphædd, sum álagt er arbeiðsgevaranum at flyta saman við lønini. Er lønarflytingin so lítil, at eftirlønarparturin er minni enn 30 krónur, fellur kravið um at flyta eftirløn burtur. Í 2023 skulu 9% av lønini rindast sum eftirløn. Í mun til lágmarkið merkir hetta, at er lønarflytingin (løn+frítíðarløn) minni enn 375 kr., fellur kravið um at flyta ein part til eftirløn burtur. Tó ber altíð til at flyta ein part í eftirløn, um ein vil tað.

Fram til 2026 veksur kravið um eftirløn við einum prosenti árliga, men lágmarkið verður verandi 30 kr. Tískil minkar tann lønarupphæddin so við og við, sum verður frítikin fyri eftirlønarkravinum.

Mesta upphædd

150.000 kr. um árið er mesta eftirlønarupphædd, sum tað ber til at áleggja einum arbeiðsgevara at flyta einum starvsfólki í eftirløn um árið. Uttan mun til prosentásetingina, hevur eingin arbeiðsgevari skyldu at flyta meira enn hetta.

Tað er týdningarmikið at leggja sær í geyma, at allar lønarflytingar eru fevndar av nýggja kravinum um eftirløn. Tað merkir, at eftirløn skal rindast av nevndarsamsýningum, eykastørvum, yvirtíðararbeiði o.s.fr.

Frítíðarlønin er partur av vanligu inntøkuni, og tískil skal eftirløn eisini rindast av frítíðarløn. Tá ið roknað verður, hvussu nógv skal rindast í eftirløn, skal frítíðarlønin takast við í útrokningargrundarlagið, t.e. leggjast aftur at vanligu inntøkuni, og síðan skal eftirlønarparturin roknast út

Dømi: Ein løntakari fær 25.000 krónur í vanligari mánaðarløn, og frítíðarlønin er 12%. í 2023 skal í minsta lagi 9% av hesum rindast sum eftirløn. 12% (frítíðarlønin) av 25.000 kr. er 3.000 kr. Mánaðarlønin og frítíðarlønin samanlagdar geva 28.000 kr. Av hesum skulu rindast 9% í eftirløn, svarandi til 2.520 kr.

Kravið um eftirløn er so ítøkiligt, at verður eftirløn ikki flutt, kann lønin heldur ikki flytast. Sambært lóg eru hesi gjøld tó undantikin hesum kravi:

• vinningur av eydnuspæli, legati, sømdargávu og líknandi,
• útgjald úr arbeiðsmarknaðareftirlønargrunninum,
• uppihaldspeningur sambært hjúnabandslóggávuni,
• útgjald í sambandi við ættleiðingarstuðul,
• útgjald í sambandi við útbúgvingarstuðul,
• útgjald av tryggingarupphædd og líknandi,
• útgjald í sambandi við tænastumannaeftirløn,
• útgjald í sambandi við lívrentu og líknandi,
• útgjald í sambandi við lutaeftirløn,
• útgjald í sambandi við lógina um arbeiðsfremjandi tiltøk,
• útgjald í sambandi við viðbót til ávísar pensjonistar,
• útgjald í sambandi við barnagjald til einsamallar uppihaldarar,
• útgjald í sambandi við almannapensjónir,
• útgjald í sambandi við forsorgarlógini,
• útgjald í sambandi við stuðul til uppihaldspening,
• útgjald í sambandi við barnavernd,
• inntøka forvunnin í Grønlandi, sum tvungin eftirløn skal rindast av,
• inntøka frá arbeiði fyri arbeiðsgevara við heimstaði uttanlands, um løntakarin antin rindar til NAV ella hevur eina eftirlønarskipan uttanlands, sum TAKS metir er nøktandi.

Eftirlønarsamansparingin er tín persónliga ogn. Tú hevur kortini ikki ræði á henni og kanst ikki taka hana út í úrtíð. Eftirlønarsamansparingin kann heldur ikki latast, veðsetast ella verða nýtt sum mótrokning fyri møguligum kravi frá eftirlønarveitara.

Eftirlønin við sundurlesing ella hjúnaskilnað

Eftirlønarsamansparingin er partur av felagsbúnum, tá hjún verða sundurlisin ella skild. Hetta er tó ikki galdandi fyri lívrentu, sum ikki kann afturkeypast.