Mvg og ferðavinna

Mvg (meirvirðisgjald) er eitt gjald á 25%, sum seljari av vøru ella tænastu í Føroyum skal leggja oman á søluprísin og lata landskassanum gjøgnum TAKS. Reglurnar eru ásettar í mvg-lógini, tað er løgtingslóg nr. 136 frá 8. september 1992 um meirvirðisgjald.

Her lýsa vit mvg-reglurnar, sum galda fyri ferðavinnuna.

Grein 2

Grein 2, stk. 3, litra f, h og n í mvg-lógini sigur, at hesar tænastur eru mvg-fríar:

• ferðastovur
• ferðaleiðarar
• ferðafólkaflutningur (við bussi bert rutuflutningur)
• útleiga av fastogn

Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyriútreiðslur, sum eru knýttar at tænastunum. Tó hava útleigarar av gistingarhúskømrum og kampingplássum rætt til mvg-frádrátt sambært grein 12.

Grein 4

Grein 4, stk. 1, í mvg-lógini sigur, at fyritøka skal ikki mvg-skráseta seg, um árligi umsetningurin er minni enn 50.000 kr. Mvg-fríur umsetningur sambært grein 2 verður ikki roknaður upp í hesa upphædd.

Er fyritøka longu skrásett, og umsetningurin fer niður um 50.000 kr., skal hon framhaldandi krevja og avrokna mvg við TAKS. Veksur umsetningurin ikki aftur, kann fyritøkan velja at strika skrásetingina og sleppa undan mvg-skyldu.

Grein 12

Grein 12, litra j, í mvg-lógini sigur, at útleiga av kampingplássum og gistingarhúskømrum er fevnd av einum nullsatsi. Hetta merkir, at tænasturnar eru mvg-fríar, men veitarin kann kortini draga keyps-mvg frá, um mvg er á útreiðslunum, og roknskapur verður førdu

Bussar

(Akfør, ið hava minst níggju sitipláss umframt føraraplássið).

Rutuflutningur

Rutuflutningur við bussi er mvg-fríur. Við rutuflutning skal skiljast fastur almennur fólkaflutningur eftir fastari ferðaætlan, har endamálið er at flyta fólk millum daglig áhugamál – t.d. millum heim, arbeiði og skúla.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni.
• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Dømi um rutuflutning er bygdaleiðir. Bussarnir hava støddina, koyra eftir fastari tíðarætlan, steðga við føst støð, og øll kunnu nýta tænastuna. Hon er ikki heldur avmarkað til kommunalt ella alment virksemi, og privat kunnu eisini reka hana.
• Útveiting: Verður bussur leigaður út við førara til rutukoyring, verður tað roknað sum bussleiga og er mvg-skyldigt.

Leigutúrar

Leigutúrar við bussi eru mvg-skyldigir. Við leigutúrar er at skilja túrar, ið verða gjørdir eftir serligari bílegging, og sum ikki fylgja føstum leiðum og ferðaætlanum.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg, krevja mvg og avrokna við TAKS. Teir hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal vísa nágreiniligar upplýsingar um inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.

Onnur viðurskifti: Dømi um leigutúrar eru túrur, har bussar koyra ferðafólk til og frá ferðaskipum. Hetta kann líkjast rutuflutningi, men er leigutúrur, tí tænastan verður veitt upp á fyrispurning og er ikki liður í fastari almennari ferðaætlan. Sama er galdandi fyri túrar, har fólk skal tekna seg frammanundan, túrur til serlig høvi, og túrar, sum eru partur av ferðapakka hjá ferðastovum.

Bilar

(Akfør, ið hava færri enn níggju sitipláss umframt føraraplássið).

Við førara (hýruvognar)

Útleiga av bili við førara er mvg-frí. Hetta fevnir um alla útleigu, har endamálið er at veita eina fólkaflutningstænastu.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni.
• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Minibussar eru eisini fevndir av mvg-frítøkuni, so leingi teir hava færri enn níggju sitipláss umframt føraraplássið. Hava teir fleiri pláss, eru teir vanligir bussar.

Uttan førara

• Útleiga av bili uttan førara er mvg-skyldig. Hetta, tí at tænastan verður ikki roknað sum fólka-flutningur, men sum leiga av leysafæi, har leigarin hevur ábyrgd og ræði á bilinum í leigutíðini.
• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg, krevja mvg og avrokna við TAKS. Teir hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal vísa nágreiniligar upplýsingar um inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.
• Onnur viðurskifti: Verður kravt gjald frá leigara fyri tunnilsnýtslu, parkering ella annað, er tað mvg-frítt, um talan er um beinleiðis útlegg, sum veitari krevur inn aftur uttan eyka kostnað. Verður eyka kostnaður lagdur afturat – t.d. umsitingargjald, vinningur ella líknandi – skal mvg leggjast aftur at allari upphæddini.

Bátar

(Øll sjófør – herundir kajakkir, vatnskutarar og tílíkt).

Við førara

Útleiga av báti við førara til fiskitúrar og sightseeing verður vanliga mett sum ferðafólkaflutningur og er mvg-frí – eisini, um túrurin byrjar og endar sama stað. Virksemið veitir ferðafólki upplivingar og flutning á sjónum og er vanliga skipað við einum førara, sum hevur ræðið á bátinum.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni.
• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Verður onnur tænasta veitt í sambandi við virksemið, skal hon mvg-avroknast fyri seg, uttan so at serlig undantak eru. Matveiting er t.d. mvg-skyldig tænasta, sama er útleiga av fiskitráðu.

Uttan førara

Útleiga av báti uttan førara er mvg-skyldig – eisini útleiga av kajakk, vatnskutara og øðrum sjófari. Hetta, tí at tænastan verður ikki roknað sum fólkaflutningur, men sum leiga av leysafæi, har leigarin hevur ábyrgd og ræði á farinum í leigutíðini.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg, krevja mvg og avrokna við TAKS. Teir hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal nágreina inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.
• Onnur viðurskifti: Verður onnur tænasta veitt í sambandi við virksemið, skal hon mvg-avroknast fyri seg, uttan so at serlig undantak eru.

Ferðaleiðaravirksemi er mvg-frítt.

Ferðaleiðaravirksemi er í hesum sambandi tað at fara við ferðafólki – í bygdum sum óbygdum – og greiða frá ymiskum á ferðini, t.d. søguligum og mentanarligum viðurskiftum. Virksemið fevnir eisini ofta um at tilrættisleggja ferðina, gera tíðarætlan, finna áhugaverd støð at steðga og at varða um trygdina. Endamálið er at skapa tryggar og áhugaverdar ferðaupplivingar.

Hóast ferðaleiðarar kunnu hava drúgvar royndir og hollan staðarkunnleika, krevur mvg-lógin ikki, at teir skulu hava ávísa útbúgving.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni.
• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Eingi.

Ferðastovuvirksemi er mvg-frítt.

Við ferðastovuvirksemi verður skilt at bjóða tænastur til ferðandi, sum leita eftir innivist og upplivingum á ferð síni. Hetta umfatar vanliga at útvega gisting, ferðaseðlar og atgongumerkir, at skipa fyri túrum og at hava umboð og millumhandil.

Virksemið skal í minsta lagi fevna um fylgjandi tænastur ella um týðandi partar av teimum:

1. fyriskipan av bólkaferðum,
2. fyriskipan av túrum, herundir útferðum,
3. sølu av ferðaseðlum til flutningstænastu,
4. sølu av atgongumerkjum til undirhaldstiltøk,
5. bílegging av uppihaldi á gistingarhúsum, í feriuíbúðum við tilknýttum hotellkøki og kømrum í styttri enn ein mánað,
6. agent- og millumhandlaravirksemi í sambandi við omanfyri nevndu fimm tænastur,
7. kunningarvirksemi í sambandi við ferðir.

• Mvg-viðurskifti:

1) Ferðastovur, ið einans veita mvg-fríar tænastur, skulu ikki vera mvg-skrásettar og ikki krevja mvg. Tær hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastunum.

2) Ferðastovur, ið veita bæði mvg-fríar og mvg-skyldigar tænastur, skulu vera mvg-skrásettar, krevja mvg fyri mvg-skyldigu tænasturnar og avrokna við TAKS. Tær hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at mvg-skyldigum tænastum. Fyri felagsútreiðslur (sum fevna um bæði mvg-frítt og mvg-skyldigt virksemi), kann dragast frá sambært kunngerð um lutfalsligan frádráttarrætt. Tað er umráðandi at skilja mvg-fría og mvg-skyldiga tænastu at í roknskapinum og á rokningum. Vanliga verður gjaldið fyri ta mvg-skyldigu tænastuna roknað sum mvg-skyldigi parturin av samlaðu veitingini.

• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Mvg-frítøkan er galdandi fyri tænastur, sum verða veittar gjøgnum triðjapart. T.d. skal ferðastova ikki rokna mvg fyri busskoyring, sum hon keypir uttanífrá. Eigur hon sjálv bussin, er tænastan mvg-skyldig – eisini um hon verður seld saman við mvg-fríum tænastum.

At taka gjald fyri gongd í haga, atkomu til haga, parkering, vesimøguleikar o.a. í hesum sambandi er mvg-skyldigt.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg, krevja mvg og avrokna við TAKS. Teir hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal vísa nágreiniligar upplýsingar um inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.
• Onnur viðurskifti:

A) Sjálvstøðugar ferðaleiðaratænastur, sum verða veittar í sambandi við gongd í haga, eru mvg-fríar.

B) Verða gongd í haga og ferðaleiðaratænasta seldar saman, skal mvg bert roknast av partinum, sum hevur við gongd í haga at gera. Rokningar og roknskapur skulu vísa mvg fría og mvg skyldiga partin hvør sær.

Heimablídni er mvg-skyldigt.

Heimablídni er tænasta, har privatpersónar bjóða til krás og vertskap heima hjá sær sjálvum, har gestirnir eisini fáa møguleikan at lokala mentan og felagsskap.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg, krevja mvg og avrokna við TAKS. Teir hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal vísa nágreiniligar upplýsingar um inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.
• Onnur viðurskifti: Eingi.

Airbnb o.tíl.

Útleiga av summarhúsum, kømrum og tílíkum býlum í styttri tíð er mvg-frí. Frítøkan fevnir um útleigu gjøgnum miðlar sum AirBnB, Booking.com, lokalar kunningarstovur, aðrar online útleigukanalir ella beinleiðis frá útleigara til leigara.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu ikki mvg-skráseta seg og ikki krevja mvg. Teir hava ikki rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni.
• Undantøk: Eingi.
• Onnur viðurskifti: Reingerð er mvg-frí, um hon er fastur partur av útleiguni. Er hon eitt tilval, sum kostar eyka, er hon mvg-skyldig.

Gistingarhúskømur og kampingpláss

Útleiga av gistingarhúskømrum og kampingplássum kemur sambært grein 12 í mvg-lógini undir ein nullsats. Tað merkir, at tænasturnar eru mvg-fríar, men geva tó rætt til mvg-frádrátt.

Fyri at útleiga skal koma undir grein 12 í mvg-lógini, setir TAKS vanliga sum minstakrav:

1. at hon er vinnulig,
2. at hon ikki er fevnd av leigulógini,
3. at hon er stutttíðarleiga og verður veitt alt árið,
4. at hon er í kapping við aðra útleigu sambært grein 12,
5. at hon fevnir um fleiri búeindir í einari ogn,
6. at allar búeindir í ognini kunnu útleigast til ymsar kundar samtíðis,
7. at hon verður rikin á einum og sama matrikkli ella á nærliggjandi matrikklum,
8. at einki krav er um minsta dagatal, uttan so at talan er um sertilboð,
9. at hon ikki kennist sum privatheim við familjumyndum o.tíl., uttan at tað hoyrir til tema,
10. at hon fevnir um dagliga reingerð og uppreiðing, sum verður veitt uttan meirkostnað.

• Mvg-viðurskifti: Veitarar skulu mvg-skráseta seg. Teir skulu ikki krevja mvg, men hava rætt til mvg-frádrátt fyri útreiðslur, sum eru knýttar at tænastuni. Roknskapurin skal vísa nágreiniligar upplýsingar um inntøkur og útreiðslur.
• Undantøk: Er árligi umsetningurin av allari mvg-skyldigari sølu av vørum og tænastum minni enn 50.000 krónur, er virksemið mvg-frítt.
• Onnur viðurskifti: Verður onnur tænasta veitt í sambandi við virksemið, skal hon mvg-avroknast fyri seg, uttan so at serlig undantak eru. Matveiting og barrvirksemi eru t.d. mvg-skyldigar tænastur.

Fevnir eitt virksemi um bæði mvg-fría og mvg-skyldiga tænastu (kallað „blandað virksemi“), skal mvg’ið viðgerast sambært kunngerð nr. 35 frá 20. mars 2000 um lutfalsligan frádráttarrætt fyri meirvirðisgjald og um javnan av inngangandi avgjaldi av íløgugøgnum.

• Fullur frádráttarrættur: Verða vørur ella tænastur keyptar til at nýta í tí mvg-skyldiga partinum av virkseminum burturav, kann alt mvg’ið dragast frá.
• Lutfalsligur frádráttarrættur: Verða vørur ella tænastur keyptar at nýta bæði í tí mvg-fría og tí mvg-skyldiga partinum av virkseminum, kann tað mvg’ið dragast frá, ið svarar til munin millum søluna (uttan mvg) av vøru og avgjaldsskyldigari tænastu og samlaðu søluna í viðkomandi roknskarári.
• Eingin frádráttarrættur: Verða vørur ella tænastur keyptar til at nýta í tí mvg-fría partinum av virkseminum burturav, kann einki av mvg’num dragast frá.

Serligt fyri bilar

Mvg fyri keyp ella leigu av persónbili, vørubili ella lastbili upp til 3.500 kg, fæst ikki aftur, uttan so at bilurin verður nýttur burturav til avgjaldsskyldiga partin av virkseminum. Verður bilurin seldur, skal heldur einki mvg rindast av søluni.

Dømi um blandað virksemi

Veitari selur árliga fyri 100.000 kr. uttan mvg. 10% eru mvg-frí søla, 90% eru mvg-skyldig.

Beinleiðis útreiðslur:

• Til mvg-fría partin: 2.000 kr. + 500 kr. mvg (ikki frádráttur)
• Til mvg-skyldiga partin: 10.000 kr. + 2.500 kr. mvg (fullur frádráttur)

Felagsútreiðslur:

• 5.000 kr. + 1.250 kr. mvg (frádrátturin er 1.250 * 90% = 1.125 kr.)

Frádráttur í alt:

• Fullur frádráttur (mvg-skyldig útreiðsla): 2.500 kr.
• Lutfalsligur frádráttur (felagsútreiðslur): 1.125 kr.
• Eingin frádráttur (mvg-frí útreiðsla): 0 kr.

Til samans:

• Sølu-mvg: 22.500 kr. (90.000 kr. * 25%)
• Keyps mvg, sum kann dragast frá: 3.625 kr. (2.500 + 1.125 kr.)